به نقل از «همشهری آنلاین»

تصاویر | سکه طلای ولایتعهدی علی بن موسی الرضا(ع) را ببینید | گشتی در مردمی ترین موزه دنیا

تاریخ انتشار: ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۷۴۷۹۰

بسیاری از ایرانیان در طول تاریخ همه دار و ندار خود را وقف آستان قدس رضوی کرده‌اند؛ از آنانی که فرزندی نداشته‌اند گرفته تا کسانی که سپردن گنجینه‌های پیشینیان را به این آستان خردمندانه‌تر از سپردن به وارثان ناخلف می‌دانستند؛ از مردم کوچه و بازار گرفته تا پادشاهانی که تاج و نگین خود را وقف این درگاه کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 انبوه آثار موزه‌های آستان را نمی‌توان در این مجال  معرفی کرد. تنها نیم‌نگاهی می اندازیم  به چند اثر که بیشتر با سلطان آستان مرتبطند.  

سکه ولایتعهدی سلطان آستان 

این دو روی سکه طلای ولایتعهدی علی بن موسی الرضا(ع) است که مامون در سال ۲۰۲ قمری در سمرقند ضرب کرده. سمرقند یکی از شهرهای باستانی ایران است که در آن روزگار در ولایت خراسان بزرگ بوده و امروزه در ازبکستان است. وزن این سکه چیزی بین سکه ربع و نیم بهار آزادی فعلی است و روی آن نوشته: الله/ محمد رسول الله/ المامون خلیفه الله/ مما امربه الامیر الرضا ولی عهد المسلمین علی بن موسی بن علی بن ابی طالب

زمزمه‌های زیارت 

زیارتنامه‌های آستان را قالیبافان با تار و پود ابریشمین، خطاطان با قلم زرین و قلمزنان بر صفحه  زرکوب فولادین، زمزمه می‌کردند. هر صنعتگری با هنرش به زیارت سلطان آستان می‌آمد و با ثبت نام‌و نشان خود در این آستان، جاودان می‌شد. این زیارتنامه قلمزنی مشبک فولادین یکی از آن یادگارهای ماندگار است.

ویترین‌های ایرانی 

در گذشته‌های دور، پیش از آنکه موزه‌های حرم مستقل شوند، بخشی از اشیا و آثاری که وقف آستان می‌شدند، درون قاب‌هایی، دیوارهای اطراف ضریح را می‌آراست و حرم را تبدیل به موزه‌ای تماشایی می‌کرد. بسیاری از این قاب‌ها هنوز هم محکم سر جایشان ایستاده‌اند و در واقع قدیمی‌ترین ویترین‌های موزه‌های ایرانی‌اند.

مقراض شماعان 

در دوره صفوی، شماعی خانه و چراغخانه آستان، بارگاه سلطان را نورافشان نگاه می‌داشتند. در این میان مقراض گر شماعی‌خانه با قیچی مخصوص گِلگیری شمع، سر شمع هایی را که مدتی روشن بودند، می گرفت و سر فتیله را برای افروختن دوباره، بر می‌آورد.

خط حضرت

کتابخانه آستان هزاران قرآن خطی و نسخه نفیس از دوره‌های مختلف تاریخی دارد اما این نسخه چیز دیگری است و نگارش آن منسوب به شخص امام هشتم(ع) است. شاه عباس صفوی چند نسخه نفیس قرآن را که کتابت آنها منسوب به امامان شیعیان بوده، تقدیم و وقف آستان کرده.

 زیارتنامه برادر

این نخستین برگ از یک نسخه نفیس و نازنین زیارتنامه آستان است که محمدتقی مشهدی در سال ۱۲۶۰ قمری برای آن کم نگذاشته. امروزه دیگر کسی برای زیارتنامه‌ها این‌قدر مایه نمی‌گذارد که او گذاشته، به همین خاطر اثرش به صلوات خاصه مشهور شده. محمدتقی به خط خوش، پس از بسم الله نوشته: اللهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی.

 سکه‌های ۱۲۰۰ ساله

مامون خلیفه عباسی مایل بود تا دارالخلافه‌اش برخلاف دیگر خلفا در خراسان باشد تا بغداد. این بود که سکه‌های زرین را بیشتر در سمرقند ضرب می‌کرد و ولایات مجاز به ضرب سکه سیمین بودند. شکل سکه‌های ضرب سمرقند بسیار صاف و صوف‌تر و منظم‌تر از سکه‌های ضرب سپاهان است و سکه های زرین سمرقندی بر سیمین سپاهانی برتری دارند.

 تویی قفل گنجینه‌ها را کلید

این قفل رمزی ضریح قدیمی آستان بوده که لنگه اش را در کمتر موزه جهان می توان دید. در قدیم قفل‌های در ضریح را که شاهکارهای صنعت ایرانی بودند، از برنج زرکوب و زرنگارمی‌ریختند.  قفل‌هایی که به جای کلید، رمز داشت و رمزش را کسی می‌دانست که به قول نظامی، قفل گنجینه‌ها را کلید بود.

امن و امین

این طاووس فولادی مشبک و فیروزه‌نشان، یکی از آثار زیبای موزه‌های آستان است و کار دوره صفوی. ایرانیان در طول تاریخ، نفایس و گنجینه‌های ایرانی را برای در امان ماندن از حوادث ناگوار و غیرقابل پیش‌بینی روزگار، با ارادت به آستان خراسان  می‌سپردند که امن بود و امین. به قول عطار نیشابوری: طاووس رخش چو کرد یک جلوه/ عقلم چو مگس دو دست بر سر زد.

کد خبر 764055 منبع: سرزمین من برچسب‌ها خبر مهم موزه فرهنگ - میراث فرهنگی آستان قدس رضوی

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: خبر مهم موزه فرهنگ میراث فرهنگی آستان قدس رضوی علی بن موسی گنجینه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۷۴۷۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نور محبوسی که خاموش نشد

هر چند تقویم‌ها را ساخته‌اند تا به ما سال و ماه را یادآوری کنند تا زمان را از دست ندهیم اما این، همه فایده خط‌کشی سال و ماه نیست. گاه همین خط و نشانه‌ها به ما کمک می‌کند سری به روایت‌های به‌جامانده از حوادث و اشخاص در تاریخ بزنیم. وقایع و اشخاصی که برای ما عبرت‌ها و یادآوری‌هایی با خود دارند. در این میان می‌توان مدعی شد تقویم شیعه برای ما بچه مسلمان‌ها، سراسر ذکر و یادآوری است. به همین دلیل بر آن شدیم در مجموعه نوشته‌هایی، برخی از این یادآوری‌ها و ذکرها را بیاوریم.

مناسبت‌های ماه شوال را که مرور می‌کنی، در برخی روزها بیشتر از بقیه ممکن است مکث کنی. یکی از این روزها، سالروز دستگیری امام کاظم(ع) توسط هارون عباسی است. آن‌طور که شنیده‌ایم و می‌دانیم، آغاز امامت ایشان همزمان با دوران استقرار و ثبات خلافت عباسیان است. سلسله‌ای که دارای حکام مستبدی بود و به حکومت‌دارای همراه با خفقان و تهدید و بگیر و ببند، مشهور بودند. طبیعی است در چنین شرایطی، شخصیتی مانند امام موسی کاظم(ع) روز خوش نداشته باشد. بنا به روایت‌های تاریخی، علت اصلی اسارت و زندانی کردن امام موسی کاظم(ع)، شهرت امام و دسترسی شیعیان به ایشان و توجه بی‌سابقه مردم به آن‌ حضرت است. حضرت موسی بن جعفر(ع) در طول دوران امامتش بارها از طرف خلفای عباسی احضار و زندانی شد. در مورد مدت زندانی‌ بودن امام(ع) گزارش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان گفت مدت آخرین اسارت منتهی به شهادت ایشان چهار تا پنج سال و مجموع اسارت ایشان در دوران زندگیشان، بین 10 تا 12سال است. اگرچه در بسیاری از موارد، امام(ع) در خانه برخی از افراد، محصور و تحت نظر بودند؛ اما در مواردی حکومت عباسی به شکنجه ایشان در زندان‌هایی مخوف و سیاهچال‌ها می‌پرداختند که در زیارت‌نامه حضرت به این موضوع اشاره شده است. بر اساس گزارشی دیگر، ‌هارون گاهی برای تفریح به پشت‌بامی می‌رفت که مشرف به زندان بود. روزی به ربیع گفت این پارچه چیست که هر روز آن‌ را داخل زندان می‌بینم؟ ربیع گفت: پارچه نیست! موسی بن جعفر است که پس از فجر تا هنگام نماز ظهر به سجده می‌رود. ‌هارون گفت: او از راهبان بنی‌هاشم است! ربیع از او پرسید: پس چرا در زندان بر وی سخت‌گیری می‌کنی؟ ‌هارون گفت: چاره‌ای نیست!

نخستین‌بار امام در زمان خلافت مهدی عباسی از مدینه به بغداد تبعید شد که زمان دقیق آن ذکر نشده است. اما دومین بار به وسیله هارون در ۲۰شوال سال ۱۷۹ق در مدینه دستگیر و ۷ ذی‌الحجه در بصره در خانه عیسی بن جعفر زندانی شد. نفوذ معنوی امام کاظم(ع) در دستگاه حاکم به‏حدی بود که کسانی مانند علی بن یقطین وزیر دولت عباسی، از دوستداران حضرت موسی بن جعفر(ع) بودند و به دستورات ایشان عمل می‌کردند. هارون سرانجام در سفری که در سال 179 به خانه خدا رفت، از عظمت معنوی امام و احترام خاصی که ایشان در بین مردم داشت بیش از پیش آگاه شد. او پس از بازگشت به مدینه و زیارت مرقد پیامبر(ص) تصمیم گرفت موسی بن جعفر(ع) را دستگیر و زندانی کند. به دستور هارون در زمان انتقال آن حضرت از مدینه به بصره، کجاوه‌هایی در مسیر همراه با کجاوه امام حرکت کردند تا در طول مسیر از راه‌های مختلف مسیر خود را تغییر دهند و  به این ترتیب مردم ندانند امام را به کجا و با کدام کجاوه بردند. این سیاست برای مأیوس کردن مردم و بی‌خبری از تبعیدگاه امام(ع) بود، سیاست‌هایی که نشان‌دهنده ترس حاکمان مستبد از نور و عظمت این امام بزرگوار بود؛ ترسی که به شهادت ایشان منجر شد. اما تاریخ گواه معتبری برای شکست استبداد و باقی ماندن نور است.

زهره هاشمی